वसंत दत्तात्रेय गुर्जर: गोदी

बारीक नोंद

वसंत दत्तात्रेय गुर्जर (जन्म- २१ जानेवारी १९४४, मुंबई) गिरगावातील चिकित्सक समूह शिरोळकर हायस्कूलमध्ये शिक्षण. साठ साली शालान्त परीक्षा उत्तीर्ण होऊन रूपारेल व सिद्धार्थ महाविद्यालयात इंटर आर्ट्सपर्यंत शिक्षण. पुढे मुंबई बंदर विश्वस्त (बॉम्बे पोर्ट ट्रस्ट) कार्यालयात लिपिक म्हणून नोकरी. १९५७पासून कविता लिहायला सुरुवात. साठ-सत्तरच्या दशकातल्या अनितकालिकांच्या चळवळीतून कवी म्हणून पुढे आलेल्यांपैकी एक. गोदी (१९६७), निव्वळ (१९७०), अरण्य (१९७३), समुद्र (१९७९) हे तीन कवितासंग्रह व गांधी मला भेटला (पोस्टर कविता, १९८३) प्रसिद्ध.

(ही एक छोटी नोंद, बाकीचा तपशील ब्लॉगमध्ये)

***

‘ललित’ मासिकात कधीतरी प्रसिद्ध झालेल्या परिचयात गुर्जर म्हणतात-

‘माणसांचे दुबळेपण-व्याकुळता-एकाकीपणा. स्वतःत संघर्ष. दुभंगलेपण. वाचन-लेखन-घरकाम-प्रवास-चित्रसंगीत-टेबलटेनिस यांत गुंतून माणसाला माणूस म्हणून सर्वार्थाने जगण्याच्या शक्यता निर्माण करणाऱ्या प्रश्नांची उत्तरं ही प्रयोगात्मक आहेत. समाजाची आजची व्यवस्था माणसाला शारीरिक-आर्थिक-मानसिक झिजत झिजत मारणारी आहे. भारतीय जनता कोडं आहे. मन अथांग आहे. काही काही म्हणून थांगपत्ता लागत नाही. माणसाच्या विराट एकाकीपणाला शब्दबद्ध रूप देण्याचा प्रयत्न. . जे लिहायसारखं असतं ते मनातच राहतं. राहावंसं वाटतं, त्याचीच झिंग येते. ते कागदावर उतरावंसं वाटतच नाही अलिकडे.’

(ना. धों. महानोर व चंद्रकान्त पाटील संपादित ‘पुन्हा एकदा कविता’मधून)

मराठी ‘सिन्टॅक्स’मध्ये साध्या, सरळ, अलंकरणमुक्त अशा शैलीचा मराठी भाषेत अवलंब सर्वप्रथम वसंत गुर्जरनेच केला. मध्यमवर्गीय व्यक्ती आणि शहरी संस्कृती यांच्यात निर्माण होणारे तणाव आणि संघर्ष हा गुर्जरच्या कवितेचा केंद्रबिंदू आहे. बेफाम वाढणाऱ्या शहरांच्या संस्कृतीत मध्यमवर्गीय व्यक्तीच्या वाट्याला येणारी विचित्र अस्वस्थता, परात्मभाव आणि पोकळी गुर्जरने कोणत्याही प्रतिमा-प्रतीकांचा आधार न घेता अत्यंत यशस्वीपणे शब्दांकित केली आहे. मध्यमवर्गीय व्यक्तींच्या यातनांना जराही कुठे भावविवश न होता प्रचलित भाषेच्या माध्यमातून सादर करून गुर्जरने मराठीत समकालीन समस्यांसाठी योग्य जमीन तयार केली आहे. ‘गोदी’ आणि ‘अरण्य’ या दोन संग्रहानंतर लिहिल्या गेलेल्या गुर्जरांच्या नव्या कविता ‘कन्फ्युज्ड’ अवस्थांचे यथार्थ चित्रण करण्यात यशस्वी होत आहेत.

- चंद्रकान्त पाटील ('कवितेसमक्ष'मधून)

वसंत दत्तात्रेय गुर्जर

Saturday, October 1, 2011

गोदी

No comments:

Post a Comment